Şeyhülislam Yahya ve Nef’i Divanlarındaki Gazellerde Sevgiliye Ait Unsurların Karşılaştırılması

Abstract

17. Yüzyıl Osmanlı devletinin siyasi duraklamaya ve gerilemeye başladığı yüzyıl olarak kabul edilmektedir. Siyasi ve sosyal olaylardan bağımsız olmayan edebiyat da aynı gerilemeden nasibini almıştır. Edebiyatımız hem içerik zenginliği ve hem sanat gücünü yitirmeye başladığı ifade edilebilir. Bu çalışmada aşk-aşık-sevgili üçlemesinden en önemli unsur olan sevgili unsuru işlenmiş, aynı asır içinde sevgili kavramına farklı şairlerin bakış açılarındaki farklılıklar ele alınmaya çalışılmıştır. 17. Yüzyılın iki büyük divan şairi Şeyhülislam Yahya Efendi ve Nef’i divanlarındaki gazellerin taranarak, sevgiliye ait güzellik unsurlarının seçildiği ve mukayese edildiği bu metin, oldukça titiz bir çalışma sonunda ortaya konulmuştur. Bilindiği gibi divan edebiyatının aşk anlayışında aşık ve sevgili iki ayağı oluşturmaktadır. Her ikisinin de birbirini tamamladığı düşünüldüğünde, aşık kavramı da sevgili kavramı da aynı derecede önemlidir. Bu çalışmada, ismini zikrettiğimiz iki şairin sevgiliye nasıl baktıklarını ve nasıl bir sevgili gördüklerini eleştirel açıdan incelenmiştir. Aynı yüzyıl içinde yaşayan şairlerin sevgiliye karşı bakış açılarının ve yaklaşımlarının nasıl bir farklılığa uğradığı bu tezde ifade edilmeye çalışılmıştır.

17th Century is considered century that The Ottoman Empire began pause and decline. Literature which is not independent from social and political events shared the same decline. Our literary began to lose both richness of content and power of arts. In this study, dear element which is the most important element of the trio of love-lover-beloved is discussed, and differences between different poets’ viewpoints of the concept of dear in the same century are tried to be examined.

This text in which beauty elements of the beloved are chosen and compared by reviewing the ghazels in the divans of Şeyhülislam Yahya Efendi ve Nef’i who were two eminent divan poets of 17th century is created as the result of a quiet meticulous study. As is known, in the love apprehension of divan literature, lover and beloved are the main two concepts. As those two complete each other, the concept of lover and beloved have the same importance. In this study, how those two poets mentioned before see the beloved and what kind of a beloved they see are investigated in a critical way. How the viewpoints of the poets, living in the same century, about the concept of beloved differ is tried to be shown in this thesis.