Osmanlı Öğrencilerinin Paris’te Tahsil Yaptıkları Mısır ve Ermeni Mektepleri

Abstract

XIX. Yüzyılda Osmanlı Eğitim Sisteminde Batı’dan mülhem yenilik harekelerine devam edildiği görülmektedir. Bu konuda Avrupa’ya özellikle Fransa’ya öğrenci gönderilmesi önemli bir yer tutmaktadır. Osmanlı Devleti tebaasından Avrupa’nın çeşitli şehirlerine tahsil için öğrenci gönderilmesi hususunda Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’nın Paris’e yollandığı öğrenciler Fransa’ya ilk gönderilen öğrenciler olmuşlardır. Bunlar Paris’te Ecole Egyptienne (1826-1835)’e verilmişlerdir. Osmanlı Hükümeti ise guruplar halinde 1830 yılında Paris’e talebe göndermeye başlamıştır. 1840 yılından sonra bir süre Fransa’ya öğrenci göndermeyen Osmanlı Hükümeti 1844’te Ecole Militaire Egyptienne’in açılmasından birkaç yıl sonra, 1847’de tekrar bu ülkeye öğrenci göndermeye başlamıştır. Hatta bu öğrencilerden bazıları zikredilen Mısır Mektebinde tahsil görmüşlerdir. 1849’da bu mektep kapatılmış, 8 yıl sonra 1857’de askeri ve sivil görevlere adam yetiştirmek ve erkân-ı harb subaylarına, mühendislere, yönetici devlet adamlarına sahip olmak gayesiyle Ekim 1857’de Paris’te Mekteb-i Osmânî açılmıştır. Paris’te daha önce kurulan Mısır Mektebi’nin ve Ermeni öğrencilerinin tahsil gördüğü Muradyan Mektebi’nin Osmanlı devlet adamlarına Fransa’nın başkentinde bunlara benzer bir mektep kurulması düşüncesini verdiği, bu okulların varlığının Mekteb-i Osmânî’nin kuruluş sebeplerinden biri olduğu düşünülmekte ve gösterilmektedir. Bu yazımızda Osmanlı Mısır Mektebi ve Ermeni Muradyan Mektebi’ne olan ilgi ve desteği örneklerle açıklanarak Osmanlı yönetiminin dil, din ve ırk farkı gözetmeden bütün tebaasına adaletle yaklaşan tutumu ortaya konulmaya çalışılmıştır.

In the 19th century, educational reforms influenced by the West were seen in the Ottoman education system. In this case, sending students to Europe especially to France had an important meaning. The case of sending of the first students to France from the subjects of the Ottoman Empire was the students who were sent to Paris by the Governor of Egypt, Mohammed Ali Pasha. These students went to Ecole Egyptienne (the Egyptian School) between 1826 and 1835. The Ottoman Government began to send students as groups to Paris in 1830. After 1840, the Ottoman Government did not send student to France for a short time period. However, after two years with the following of opening Ecole Militaire Egyptienne (the Egyptian Military School) in 1844 the Ottoman Government began to send students to France again in 1847. Even some of these students studied in Ecole Egyptienne de Paris mentioned above. In 1849, this school was closed. After 8 years with the following of closing of Ecole Egyptienne, in order to educate and foster military officers, engineers, and civil administrators, in Paris, Mekteb-i Osmani (the School of Ottoman) was opened in October, 1857. It was thought and showed that previously founded Ecole Egyptienne and Collège Arménian de Saint-Samuel Moorat (College of Saint-Samuel Moorat Armenian), in which Armenian students studied, gave the idea of opening a similar school called Mekteb-i Osmani to the Ottoman Government in the capital of France. In this paper, the interest and support of the Ottomans to Ecole Egyptienne and Collège Arménian de Saint-Samuel Moorat is explained by giving examples; and also, the justified approaching attitude of the Ottoman Administration to her whole subjects based on the language, religion, and race without showing any difference is tried to reveal.