Ömer Besîm Divânı Hayatı, Edebî Şahsiyeti, Eseri ve Divânı’nın İncelemesi

Abstract

Kültür tarihimizin önemli bir bölümünü oluşturan “Divân Edebiyatı”, geniş bir coğrafyaya yayılmış milletimizin edebî zevkinin mührünü üzerinde taşır. Arap dünyasından Acem’e oradan da bize geçen bu edebiyat, milletimizin his dünyasında geniş bir yer bulmuş, yedi asır milletimizin dilinde ve gönlünde yaşamıştır. Divan edebiyatı hakkında hüküm verebilmek için bu edebiyatın vücuda geldiği tarihsel dönemi, şairlerin sosyal yaşamlarını ve eserlerini ilmî değerlendirmeler ışığında ortaya koymak gerekir. Bu çalışmaların önemli bir yerini tutan tahlil çalışmaları bize yol gösterecektir. Bu çalışmada XVIII. yüzyılda Kırım’dan İstanbul’a gelerek divan kâtipliği yapmış ve daha sonra hâcegândan olarak yaşamış Ömer Besim Efendi’nin, şiirlerinin transkripsiyonu ve incelemesi yapılmıştır. Eser tahlile tabi tutulmadan, önceki tahlil çalışmaları gözden geçirilmiş, bir bölümünün künyesi “Ön Söz” bölümünde verilen bu eserler model olarak benimsenmiştir. Şairin hayal dünyasını tespit etmek amacıyla eser baştan sona fişlenip, bu fişlerin tasnifiyle dört ana başlık elde edilmiş, bu bölümler de alt başlıklar altında incelenmiştir. Çalışmanın “Sonuç” bölümünde eserin değerlendirilmesi yapılmış; faydalanılan eserler ve yazarları “Kaynaklar” bölümünde verilmiştir. Bir kültür araştırması olan bu tahlilin bu alanda yapılan çalışmalara küçük de olsa bir katkı sağlaması en büyük dileğimizdir.

Divan literature which composes the important part of our cultural history, has the signet of pleasure literary of our nation who get around the large geography. This literature which came to Iran from the world Arabic culture and then came to us, welcomed by heart in the world sense of our people and lived in heart and in language of our people’ live for seven centuries. It is necessary to cansider the historical period of this litereture’s way of coming in to being and the social lives and Works of poets through scientific Works to make a judgement about Divan literature. Analysis works which constitue an important part of these works, will guide to us. In this study, the poems of Ömer Besîm Efendi who came to İstanbul from the Crimea in the 18 th century and worked as a secretory in Divan and then lived as hacegandan were transcribed and analysed. Before analysing the Works, the previous analysis were etamined and these analyses, some of theye analyses’ brief curriculum vitaes were given in introducing part, are taken as a model. The work got index card from beginning to the end to define the poet’s world of imagination, and four principal headline were obtained by means of these index cards, and then these headlines were investigated under lower parts. In the conclusian part of the study, there is work an evalvation of this work and the reference books and their authors were given in the references part. We wish thos analysis, which is a cultural resarch, will give some help the studies made in this field.