( 1986-2000) Yılları Arası Konusunu Türk Tarihinden Alan Tiyatrolar

Abstract

Olmuş ya da olması muhtemel olayları, bir sahnede taklit etme, gösterme esasına dayanan dram sanatı, Türk Edebiyatı’na Tanzimat Dönemi’nde girmiştir. Bu dönemden sonra tarihin verdiği imkânlara göre gelişimini devam ettiren dram sanatı, özellikle Cumhuriyet Dönemi’nde hızlı bir gelişim süreci yaşamıştır. Tiyatro yazarlarının temel kaynaklarından olan tarih, her dönemde bu özelliğini korumuştur. Türk Edebiyatı’nda Tanzimat ile verilmeye başlayan tiyatro örnekleri İstibdat Dönemi’ndeki kısıtlamalardan dolayı duraklamaya uğrarken II. Meşrutiyet’in verdiği rahatlıkla gelişimi için uygun zemini tekrar bulmuştur. Bu dönemde, özellikle yakın tarihi konu alan bir çok tiyatro örneği verilmiştir. Cumhuriyet’in ilânıyla birlikte her noktada yaşanan değişim ve gelişim, tiyatro yazarlarının eserlerinde işledikleri konularda da kendini gösterir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında, yazarlar uzak tarihten konular seçerlerken X. yıldan sonra, birikimi oluşmuş olan Millî Mücadele, tiyatroların en önemli konusu olmaya başlar. Bu dönemde Osmanlı Tarihi hakkında sadece birkaç eser verilirken 1950’li yıllarda da Millî Mücadele dönemine olan ilgi devam eder. Türk Edebiyatı’nda tarihî dramanın asıl gelişimi 1960’lı yıllardan sonradır. Bu dönemden sonra konusunu Osmanlı tarihinden alan eser sayısında artış olur. 1970’li yıllardan sonra 1986’ya kadar olan dönemde Osmanlı tarihini, Millî Mücadele dönemini ve mitolojik olayları anlatan eser sayısında artış olurken verilen eserler nitelik olarak da olgunluğa ulaşır. Bu dönemde, Türk Edebiyatı’nda oldukça önemli yazarlar verdikleri eserlerle Türk Tiyatro Edebiyatı’na katkıda bulunurlar. Tezimizin konusu olan 1086-2000 arası tiyatrolarda da Osmanlı tarihine, Millî Mücadele’ye, Cumhuriyet’e ve mitolojiye verilen önem artarak devam etmiştir. Osmanlı tarihinde Yavuz Sultan Selim, Kanunî Sultan Süleyman, Yıldırım Bayezid ve Şehzade Cem en çok işlenen karakterlerdir. Millî Mücadele ile ilgili daha çok Anadolu’daki teşkilatlanma ve vatansever halk anlatılmış, onların şahsında millî his canlı tutulmaya çalışılmıştır. Cumhuriyet dönemi ile ilgili, yapılan inkılaplar, yeniliklere verilen tepkiler ve Atatürk’ün yaşamından kesitler sıklıkla işlenilen konular olmuştur. Mitolojiyi konu edinen eserlerde Dede Korkut Hikâyeleri bazen tek tek bazen de birkaçı birlikte ele alınmıştır. 1960’lı yıllarda olgunlaşmaya başlayan Türk Tiyatrosu 1986’dan sonra da gelişimini sürdürmüştür. Bu dönemde geçmiş dönemin devamı olan ve üslûp mükemmeliyetine ulaşan eserlere imza atılmıştır. Bu mükemmeliyeti yakalayan yazarlar sayesinde tarihten seçilen konular, bugünün insanına ders verecek şekilde ele alınıp bu malzemeyle önemli eserler oluşturulmuştur. Ayrıca bu dönemde bir tane de konusunu 27 Mayıs İhtilâli’nden alan eser verilmiştir. İncelenilen dönemin diğer dönemlerden en önemli farkı Yunus Emre ve Hacı Bektaş gibi sevgi ve hoşgörü kahramanları ile ilgili verilen eser sayısındaki artış ve bu kahramanları anlatan eserlerle halka aşılanmaya çalışılan sevgi ve hoşgörü düşüncesidir. Dram sanatı açısından oldukça başarılı eserlerin verildiği bu dönemde, özellikle Millî Mücadele’yi anlatan eserler tezli oyunlardır. Bu eserler, vermeleri gereken mesajın kaygısından dolayı kalıcılığa ulaşamayan eserlerdir. Bu dönemde yazılan bir çok eser, sahnelenmiş ve hâlâ sahnelenmeye devam eden etmektedir. Dönemde, senaryolaştırılmış tiyatrolar da sayı olarak oldukça fazladır. Bu eserlerden film olarak çekilenler de vardır.

The drama, which depends basicly on the immitation and the demonstration of the past events or probable events on a stage, had been brought into the Turkısh Literature in Tanzimat Dönemi(period).After this period,with the help of history, the drama continued its progress and especially its progress was rapid during the Cumhuriyet Dönemi(republic period).

The history, which is the main source of the theatre writers, preserved its charecteristics in all periods.First theatre samples were given in Tanzimat Dönemi whereas because of the restrictions in İstibdat Dönemi, not many works were given. II.Meşrutiyet Dönemi played an important role in the development of the Turkısh theatre .In this period, many theatre works, which were about recent past, were written by the writers.

After the foundation of the Turkısh Republic, many changes and developments were felt in the country and these changes and developments affected the subjects of the writers that they dealt . In the very first years of the Turkish Republic,writers preferred writing about the distant- history subjects. However, after ten years the National Struggle became the most important subject in the theatres In this period, a few works were written about Ottoman History, but in1950’s the writers continued to write about the National Struggle. The main progress in historic drama in Turkish Literature was after 1960. After this period, there were plenty of works about Ottoman History. From 1970 until 1986, the amount of the works about Ottoman History, National Struggle and Mythology Period were increased and at the same time, the works were successful. In this period,the Turkısh writers contributed a lot to the development of the Turkısh Theatre by writing significant works.

My thesis subject, namely, 1986-2000 theatres, there were many important works about Ottoman History, National struggle, Turkısh Republic, and Mythology. In Ottoman History, the charecters, namely, Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman,Yıldırım Bayezid and Şehzade Cem were mostly dealt. With regard to National Struggle the organization of Anatolia and the patriots were mainly studied and the writers gave much importance to national feelings. In Cumhuriyet Dönemi(republic period), the themes of the works were about revoulitions, reactions against the innovations, and Atatürk’s life. With regard to Mythology, Dede Korkut’s stories were dealt. At the beginning of 1960 the Turkısh Theatre started to progress and have contınued after 1986 up to now.Especially in this period the style of the writers were striking and magnificent and their works style and contents affected people very much moreover a literary work about 27 May Revolution was written.In this analysized period, the main difference from other periods is the increasing amount of the works about Yunus Emre and Hacı Bektaş who are love and tolerance heros in Turkish Literature. With the help of these works about these heros ,the writers pointed out the significqnce of love and tolerance.

Many successfull works were written in this period, especially the ones about National Struggle were remarkable. However, these writers focused on giving messages about National Struggle for this reason the works were lack of some of the important charecteristics of theater plays ie …these works were not everlasting Many of the works written in this period were not only played in the theatres but also filmed as well.