593 Numaralı Şer’iye Siciline Göre Diyarbakır’ın Sosyal ve Ekonomik Yapısı (1893–1894)

Abstract

Bu çalışmada XIX. yüzyılın son döneminde Osmanlı Devleti’nin önemli kentlerinden birisi olan Diyarbakır’ın sosyal ve ekonomik yapısına ışık tutmak amaçlanmıştır. Bunun için Osmanlı tarihi araştırmalarında birinci dereceden kaynak olan ve kayda alındıkları dönem hakkında güvenilir ve somut bilgiler sunan Şer’iye Sicilleri esas alınmıştır. Bu anlamda tezin ana kaynağı olarak 1893-1894 yıllarını kapsayan 593 numaralı Diyarbakır Şer’iye Sicili tespit edilmiştir. Böylece şehrin XIX. yüzyılın sonlarındaki sosyal, ekonomik ve kültürel durumu ortaya konulmaya çalışılmıştır. İncelenen dönemde Diyarbakır, Osmanlı Devleti’nin doğudaki vilayet merkezlerinden birisidir. Şehir, yolların kesişme noktasında olmasından dolayı insanları kendisine çekmiş ve canlı bir ticaret merkezi olma özelliğini korumuştur. Bu canlılığın bir gereği olarak 1893-1894 yıllarında şehirde Müslümanlar ve gayrimüslimler sosyal ve ekonomik hayatın her alanında birlikte huzur içerisinde yaşamışlardır. Keza şehrin İslam kültürünün belirgin bir şekilde yaşatıldığı Müslüman bir Osmanlı kenti olduğu aşikârdır.

In this study, during the last period of nineteenth century, it was aimed to shed light on the social and economic structure of Diyarbakır, which is one of the most important cities of the Ottoman Empire. For this, Legislative Registries was based on the researches of Ottoman History which is being the source of first order and offering reliable and concrete information about the term they were subsequently received. In this sense, as the main source of thesis which is covering the years 1893 – 1894 Legislative Diyarbakır Registry No:593 have been identified. So that the social, economic and cultural situation of the city was tried to expose in the last period of nineteenth century. In the examined period, Diyarbakır is one of the city center of Ottoman Empire at the east side. City, has attracted people because of the intersection of roads and maintained its role as a vibrant commercial center. 1893 – 1894, as a necessity of life in this city, Muslims and non muslem lived in peace together in all areas of social and economic life. As well as, kept alive the city’s Islamic culture, it is clearly obvious that it is a Muslim Ottoman city.