Ahmet Dürri Efendi'nin İran Seferatnahmesi

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu ve Safevi İran’ı arasındaki ilişkiler, XVI. yüzyılda başlayıp, XVIII. yüzyılın ilk yarısında Safeviler’in çöküşüne kadar devam etmiştir. Bu ilişkiler genellikle karşılıklı çatışma şeklinde olmuştur. Safeviler ile Osmanlılar arasındaki yaşanan çatışmaların en önemli sebebi Doğu Anadolu topraklarında kimin hakimiyet kuracağı ile alakadır. XVIII. yüzyılın ilk yarısına kadar devam eden bu ilişkiler sırasında iki devlet arasında bazı zamanlarda karşılıklı elçiler gönderilmiştir. Bu elçilerden biri de Osmanlı İmparatorluğu tarafından İran’a gönderilen Ahmed Dürri Efendi’dir. Ahmed Dürri Efendi, zamanının önemli bir devlet adamı olmasının yanı sıra önemli bir şairdir. XVIII. yüzyılın başlarında İran’da meydana gelen iç çatışmalar Osmanlı İmparatorluğu’nun yönünü bu devlete çevirmesine neden olmuştur. İşte Dürri Efendi İran’da yaşanan olayları öğrenmek için 1721 yılında İran’a gitti. İran’da Şah Hüseyin ile görüştükten sonra İran’ın sosyal ve politik koşullarını inceledi. İstanbul’a döndükten sonra hazırlamış olduğu sefaretnamesini, III. Ahmed’e sundu. Ahmed Dürri Efendi’nin İran Sefaretnamesi Safeviler’in son zamanları hakkında bilgiler içermesi nedeni ile çok önemli bir eserdir. Ahmed Dürri Efendi’nin İran Sefaretnamesi’nin elimizde 7 farklı nüshası vardır. Bu Yüksek Lisans Tez’inde ben, bu sefaretnamenin orijinal nüshasını bulmaya ve incelemeye çalıştım.

Diplomatic relations between Ottoman Empire and Safavid persia at the beganing in the 16 th century and lasted until the collagse of the Safavids in the first half of the 18 th century.These relations were generally mutual battles. The most important reason of the battles between Safavids and the ottomans was about the control of East Anatolia. These two states sent ambassadors to each other during the relations which lasted until the first half of the 18 th century. Ahmed Dürri Efendi was one of these ambassadors who was sent to Persia by the Ottoman Empire. Ahmed Durri Efendi was an important statesmen at that time and he was also an important poet. The inner conflicts in Persia which occured at the beginning of the 18 th century cavsed the Otttoman Empire to head for Persia. Dürri Efendi went to Iran in 1721 obtain information. After he had negotiated with Şah Hüseyin in Iran he examined the social and political conditons of Iran. After his returning to İstanbul he prepared his sefaretname and submitted it to III. Ahmed. Ahmed Dürri Efendi’s sefaretname is a very important work because it contains information about the last days of Safavids. There are seven different copies of this sefaratname. In this master thesis, I tried to find and examine the original copy of this sefaratname.