Aydın İl Merkezinde Fenilketonüri Tarama Programını Yürüten Hemşire ve Ebelerin Fenilketonüri Konusundaki Bilgi Düzeylerinin Saptanması

Abstract

Ülkemizde hemşire ve ebeler Fenilketonüri Tarama Programının yürütülmesine aktif olarak katılmaktadırlar. Fenilketonüri hastalığının erken tanı ve tedavi ile mümkün olduğunun hemşire ve ebeler tarafından bilinmesi tarama programının düzenli, güvenli ve etkin bir şekilde yürütülmesi için önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Aydın il merkezinde fenilketonüri tarama programını yürüten hemşire ve ebelerin fenilketonüri konusundaki bilgi düzeylerinin saptanması amaçlandı. Kesitsel tipteki bu araştırma, 1 Mart 2006-31 Mayıs 2006 tarihleri arasında Aydın il Sağlık Müdürlüğü’nden gerekli izinler alındıktan sonra yapıldı. Araştırmada Sağlık Ocakları, Doğum ve Çocuk Bakım Evi, Devlet Hastanesi’nde fenilketonüri tarama programını yürüten hemşire ve ebelerin tamamına ulaşılması hedeflendi. Araştırma verileri 42 sorudan oluşan anket formunun yüz yüze görüşme yönteminin kullanılması ile toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde anket sorularından 20 soru FKÜ konusundaki genel bilgi sorusu olarak kabul edildi ve her bir soruya 5 puan verilerek 100 puan üzerinden değerlendirildi. Ayrıca anketten seçilen bu 20 soru kendi arasında FKÜ hastalığı ve FKÜ taraması olarak iki bölüme ayrıldı. FKÜ hastalığı ile ilgili seçilen her bir soruya 5 puan, FKÜ taraması ile ilgili seçilen her bir soruya da 5 puan verilerek 50’ser puan üzerinden değerlendirilme yapıldı. Ortalamalar ortalama±standart sapma olarak verildi ve verilerin istatistiksel analizinde Mann Whitney U ve ki-kare testleri kullanıldı. Anlamlılık seviyesi olarak P<0,05 alındı. Fenilketonüri tarama programını yürüten birimlerde çalışan toplam 211 hemşire ve ebeden 182 si (%86,26) araştırmamıza gönüllülük esasına uygun olarak katıldı. Katılımcıların yas ortalaması 35,1±5,9, meslekte çalışma süresi ortalaması 15,7±5,8 ve fenilketonüri taraması görev süresi ortalaması 8,2±3,7 yıl olarak hesaplandı. Hemşire ve ebelerin %35,7’sinin konu hakkında hizmet içi eğitim aldığı fenilketonüri konusundaki bilgi kaynaklarının en çok bakanlığa ait dergi, broşür (%33,5) olduğu ve %5,5’inin daha önce fenilketonürili bebege/çocuga bakım verdiği görüldü. istatistiksel analiz sonucunda hemşire ve ebelerin fenilketonüri konusuna ilişkin genel bilgi puan ortalamasının 100 puan üzerinden 57,3±15,2 olduğu saptandı. Fenilketonüri konusundaki genel bilgi puan ortalaması ile yas, medeni durum, meslek, meslekte çalışma süresi, aynı kurumda çalışma süresi, FKÜ taraması görev süresi ve bakım/eğitim/danışmanlık verme durumu arasında istatistiksel bir ilişki görülmedi (P>0,05). Kurum, eğitim düzeyi ve hizmet içi eğitim alma ile FKÜ konusundaki genel bilgi puan ortalaması istatistiksel açıdan anlamlı bulunmuştur (P<0,05). Fenilketonüri hastalığı ve taraması konusunda eğitim faaliyetlerine, özellikle hizmet içi eğitimlere daha ağırlık verilmesinin ve eğitimlerin aralıklarla tekrar edilmesinin konunun önemini vurgulamak, sunulan sağlık hizmetlerinin kalitesini arttırmak için daha yararlı olacağı kanaatindeyiz.

In our country nurses and midwives are taking an active participation on the implemention of the screening program of phenylketonuria. As the treatment of the phenylketonuria illness is possible during the early diagnosis, which is known by the nurse and midwives, underline the importance of the screening program to be done regularly, save and effectively. In this study the aim was to determine the knowledge level of the nurses and midwives about the phenylketonuria who are implementing a screening program about phenylketonuria in the province centre Aydın. This cross section type of survey, has been done between the dates of 01 march 2006-31 may 2006 after all the necessary permits have been taken from Aydın province health department. In this survey the aim was to reach all of the nurses and midwives who are implementing a screening program about the phenylketonuria, in village clinics, birth and child care home and state hospital. The data of this survey has been gathered by face to face interview with 42 questions inquiry form. While evaluating the data, 20 question has been accepted as the general knowledge of the phenylketonuria and each question has been valued 5 points and evaluated out of 100 points. Furthermore the selected 20 question in survey has been divided into two among them selfs as phenylketonuria illness and phenylketonuria screening. For each questions related to phenylketonuria illness have been 5 points and for each questions related to phenylketonuria screening also 5 points has been evaluated out of 50 points. The averages has been given as average±standart deviation. While analyzing the datas statistical Mann Whitney U and chi-square test has been used. P<0,05 significance level has been taken. 182 (%86,26) nurse and midwives out of 211 who are working in the phenylketonuria screening units have joined on the basis of voluntary to our survey. Participants age average is 35,1±5,9, average time worked on job is 15,7±5,8 and phenylketonuria screening task time 8,2±3,7 has been calculated in years. It has been seen that %35,7 of the nurse and midwives has been trained about the subject with in the in–service training and %33,5 source of their knowledge about the phenylketonuria cames from the source of the ministry magazine, brochure and %5,5 of them have been nursing a phenylketonuria baby/child before. At the end of the statistical analysis, it has been determined a general knowledge average point out of 100 points 57,3±15,2 regarding the knowledge about the phenylketonuria subject of the nurses and midwives. Relating to the general point average of the phenylketonuria subject it has not been found any satistical relationship with age, marital status, job, time spend on job, the working period on same institution, phenylketonuria screening period of time and nursing/training/consultancy (P>0,05). Institution, level of training and taking inservice training, also the general average of knowledge point about the subject phenylketonuria has been found meaningful on the statistical point of view (P<0,05). We believe that it will help in order to increase the offered health service quality, especially to give importance to the in-service training and repeating this trainings in certain period of times and mentioning the importance of the subject about the phenylketonuria illness and screening subject should be done.