Diabetik Ayak Enfeksiyonu Olan Hastaların Diabetik Ayak Hakkındaki Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarının Araştırılması

Abstract

Diabetik ayak alt ekstremite amputasyonlarının en sık nedenidir ve eğitim ile tamamı önlenebilir bir komplikasyondur. Bu çalışma, diabetik ayak enfeksiyonu olan hastaların diabetik ayak hakkındaki bilgi düzeyleri ve tutumlarının araştırılması amacıyla yapılmıştır. Araştırmamız, 12 Nisan 2004-30 Haziran 2005 tarihleri arasında Afyon Kocatepe Üniversitesi Ahmet Necdet Sezer Uygulama ve Araştırma Hastanesi, Afyon Devlet Hastanesi ve Afyon Sosyal Sigortalar Kurumu’nda ayakta veya yatarak tetkik ve tedavisi devam eden diabetik ayak enfeksiyonu olan hastalarla birebir görüşme yöntemiyle çalışmaya katılmayı kabul eden 60 hasta ile yapılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak üç bölümden oluşan anket formu kullanılmıştır. Birinci bölümde demografik bilgiler ve tedaviye uyum kriterleri, ikinci bölümde hastalığına karşı tutumu, üçüncü bölümde ise hastalığı hakkındaki bilgi düzeyini ölçmeye yönelik sorular yer almıştır. Araştırmada anket sonuçlarına ilişkin elde edilen verilerin; istatistiksel analizi SPSS paket program kullanılarak bağımsız iki örneklem t testi ve ANOVA uygulanarak değerlendirilmiştir. Çalışmamıza alınan diabetik ayak olgularının %61,7’sinin erkek, %38,3’ünün kadın olduğu, olguların çoğunun (%45) 45-65 yaş grubunda bulunduğu ve yine çoğunun (%45) diabet süresinin 11-20 yıl arasında olduğu saptanmıştır. Olguların önemli bir kısmının (%95) düzenli doktor kontrolüne devam etmediği ve hastalıklarının komplikasyonlarının onları ne şekilde etkilediği hakkında bilgi sahibi olmadıkları tespit edilmiştir. Olguların çoğunun (%81.7) diabet kontrolünün devlet ve SSK hastanelerinde yaptırdıkları, tüm olguların yarısının da (%50) antidiabetik ilaç tedavilerine uymadığı tespit edilmiştir. Olguların çoğuna (%60) daha önceden sağlık personeli tarafından diabet ve/veya diabetik ayak infeksiyonu ile ilgili bilgi verilmiş olduğu ve yine çoğunun (%68.3) kendi kan şekeri kontrollerini yapmadığı saptanmıştır. Olguların yarısının (%50) diabetik ayak infeksiyonu nedeninin bül gelişimi olduğu ve tüm olguların büyük bir kısmında (%81.7) hiç amputasyon yapılmadığı görülmüştür. Olguların tutum sorularına verdikleri doğru yanıt oranları karşılaştırıldığında öğrenim düzeylerinin, mesleklerinin ve tedaviye uyumun, tutumları üzerine etkili olduğu tespit edilmiştir. Olguların bilgi sorularına verdikleri doğru yanıt oranları karşılaştırıldığında olguların sağlık güvencesi olup olmaması, sağlık güvencesinin ne olduğu, öğrenim düzeylerinin doğru cevap oranları üzerine etkili olduğu tespit edilmiştir. Diabetik ayak konusunda bilgi isteyen olguların çoğunlukta (%86.7) olduğu, tüm olguların büyük bir bölümünün ise (%85) eğitim metotlarından birebir anlatım yöntemini istediği saptanmıştır. Çalışmamızın sonucunda olguların yaklaşık yarısının daha önce diabet hakkında bir eğitim almalarına rağmen ayak bakımlarını yeterli ve doğru şekilde yapamadıkları tespit edilmiştir. Ayrıca diabetin komplikasyonlarının kendilerine ne düzeyde olduğu konusunda bir bilgi sahibi olmadıkları görülmüştür. Bu sonuçlar olguların önemli bir kısmının da (%40) diabet eğitimini alamadığını, alabilenlerin ise eğitiminin yetersiz olduğunu göstermekte, diabet eğitiminin sürekli olması ve bireyin sürekli bir diabet ekibinin kontrolü altında olması gerektiğini işaret etmektedir. Olgularımızın çoğu için ikinci basamak sağlık kuruluşlarına başvurduğu saptanmıştır. Birinci basamak sağlık kuruluşlarının giderek artan sayıdaki diabetik bireylerin kontrolünde ön plana çıkarılması gerektiği kanaatindeyiz. Hemşirelerin diabet eğitimindeki aktif rolünün yaygınlaştırılması ve tüm hastanelerde ihtiyaca göre değişmek üzere en az bir diabet eğitim hemşiresinin yetiştirilmesi gerekir. Diabetik ayak infeksiyonunun önlenmesinde diabetik bireylerin daha ayağı yara olmadan hastalıkları ve komplikasyonları hakkında bilgi verilerek bilinçlendirilmeleri ve buna bağlı olarak tutumlarında değişikliğe gitmeleri önemlidir.

Diabetic foot is the most outstanding reason of foot amputations, and is the complication which can be prevented by education. The aim of this study was the investigation of information levels and behaviors of the patients with diabetic foot infections on diabetic foot. The material of the study consisted of ambulatory and hospitalized sixty patients who accepted the personnel communications in the Afyon Kocatepe University, State and Social Security hospitals between the dates of April 12 2004, and June 30 2005. The inquiry forms were divided into three parts. Demographic information, treatment accommodation criteria, behaviors against the disease, and informations on his/her disorder, were asked in the first, second, and third sections respectively. The results of study were analyzed by ANOVA and t-test procedures of SPSS computer program. A 61.7% of the cases were males, and 38.3% were females. The majority of the cases (45%) were in the 45 – 65 age group and the duration of disease was found between 11 and 20 years. The significant part of cases (95%) was found not to go doctor control and know how the disease complications effect them. An 81.7% of them was determined to go to the State and Social Security hospitals for diabetics control. Half of all cases was found not to applicate drug treatment. A 60% of them was found not to control of their blood sugar levels. In the half of them boul developing was seen, and there was no amputation in the 81.7% of cases. When the true answer rates of cases to behavior questions were comparised, the effect of education level, job, and accommodation the treatment were significant (P< 0.05). A comparison of the cases for the information questions showed that whether he/she has a social security and education levels had a significant (P< 0.05) effect on true answer rates. A majority of patients (67%) wanted to know about this subject, and an 85% of them choosed the face to face narration method. 4 As a result, although the half of our patients had information about diabetics, it was found them not to care their foot correctly. In addition they had no information of the complications of diabet on them. These results showed that a 40% of the cases had no information on diabetics, and if they had, the information levels were not enough, and the education of diabetics must be continuous and the patient must be under control of a diabetics team. A majority of our cases applied secondary health centers. It was concluded that primary health centers must be emerged for the control of diabetic persons. The widespread role of nurses on diabetic education and at least only one diabetic nurse in every hospital are advisable. Preventive measures and than behavioral changes in patients are also significant.