Selim Sabit’in Naĥv-İ Ǿoŝmānî Adlı Eseri Ve Türk Gramerciliğine Getirdiği Yenilikler

Abstract

Tanzimat’ın ilanıyla birlikte Osmanlıda Türkçe ve dil bilgisi öğretimi okullarda planlı bir şekilde yapılmaya başlanmıştır. Bunun doğal bir neticesi olarak da bu dönemde birçok gramer kitabı kaleme alınmıştır. Türk dilinin öğretilmesi amacıyla kaleme alınan bu kitaplardan birçoğu okullarda ders kitabı olarak okutulmuştur. Bu eserlerden biri de Selim Sabit’in Naĥv-i ǾOŝmānî adlı eseridir. Çalışmamızda Selim Sabit’in Naĥv-i ǾOŝmānî adlı eseri incelenmiştir. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. İlk olarak Selim Sabit Efendi’nin hayatı, eserleri ve Türk eğitim tarihindeki öneminden bahsedilmiştir. İkinci bölümde “gramer” ve “dil bilgisi” kavramları, dil bilgisi öğretimi, Tanzimat dönemi müfredat programlarında Türkçe öğretimi ve bu dönemde yazılan gramer kitaplarından bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde Naĥv-i ǾOŝmānî adlı eserin Latin harflerine çevirisi yapılmış, eser terminoloji bakımından incelenmiş ve eserin Türk gramerciliğine getirmiş olduğu yenilikler ortaya konmaya çalışılmıştır. Eserde yer alan Terimler tespit edilerek dizin meydana getirilmiş ve bunların günümüzdeki karşılıkları yazılarak bir sözlük oluşturulmuştur.

With the declaraton of Tanzimat, Turkish and grammar teaching in schools started to be plannedly conducted in the Ottoman state. As a natural consequence of this, numerous grammar books were written in this period. Many of these books that were composed with the purpose of proper teaching of Turkish were studied in schools as coursebooks. One of these books was Selim Sabit’s Naĥv-i ǾOŝmānî. In this project, Selim Sabit’s Naĥv-i ǾOŝmānî is analyzed. The project is consisted of three chapters. In the first chapter, the life, works and importance of Selim Sabit Efendi in the history of Turkish education are mentioned. In the second chapter, concepts of “grammar” and “language”, teaching of grammar, teaching of Turkish in Tanzimat period’s curriculum programs and the grammar books that were written in this period are mentioned. In the third chapter Naĥv-i ǾOŝmānî is transliteradet to the Latin alphabet, the work is analyzed in therms of terminology and it is tried to show the innovations this work has brought to Turkish grammar. By determining the Terms an index is composed and the modern equivalents of these Terms are written; and in this way a dictionary is composed.