Karizmanın yeniden keşfi: Cumhuriyet sonrası Türk siyasetinin weber’in karizma anlayışı çerçevesinde incelenmesi

Abstract

Liderlik ve benzeri bir yapılanma her toplumda vardır. Lider, izleyenlerini yönlendirir, bir arada tutar ve onlara ilham kaynağı olur. Lider özellikle siyasal lider, Türk siyasi hayatının dinamiğini oluşturan ve Türk siyasetinin anlaşılmasında ve açıklanmasında anahtar rol oynayan bir kavramdır. Türkiye siyasetine sadece lider temelli bakmak tek yönlü ve siyaset gibi karmaşık yapıyı aşırı basitleştirmek anlamına gelir. Merkez-çevre gerilimi, sınıf çatışmaları, ordu, din ilişkileri gibi bir çok faktör de siyasete yön vermektedir. Bu kadar farklılaşma ve çeşitliliği liderlik tiplerinden biri olan karizmatik lider birleştirip bir amaç uğruna yönlendirebilme gücüne sahip olmaktadır. Türkiye’deki siyasi, toplumsal, ekonomik değişim ve dönüşümlerin büyük bir çoğunluğu karizmatik olarak nitelendirilen liderler tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmanın konusu Max Weber’in otorite tiplerinden biri olan karizma çerçevesinde Cumhuriyet sonrası Türk siyasetinin incelenmesidir. Bu amaçla öncelikle birçok disiplinin ortak konusu olan lider ve liderlik açıklanmaya çalışılmış, ardından karizmaya sosyolojik bir bakış açısı oluşturulmaya çalışılmıştır. Weber’in karizma anlayışı çerçevesinde Mustafa Kemal Atatürk, Adnan Menderes, Turgut Özal ve Recep Tayyip Erdoğan’ın siyasi yaşamları incelenmiştir.

Each community has a leadership and a similar structure. The leader directs his or her viewers, keeps them together and becomes a source of inspiration to them. The leader especially political leader is a concept that creates the Dynamics of Turkish political life and plays a key role of understanding and explaining of Turkish politics. Looking Turkish politics just based on leadership means to oversimplify one way and the complex nature of politics. Many factors such as center-periphery tensions, class conflicts, army,religion relationships also give direction to the politics. The charismatic leader, who is one of the types of leadership, is having the power of combining that differences and diversity and directing them for purpose. The vast majority of the political, social and economic change and transformation in Turkey were conducted by leaders described as charismatic. The subject of this work is examining the Turkish politics after Turkish Republic within the concept of charisma which is one of the authority types of Max Weber. For this reason, first,it has been tried to explain leader and leadership which is the common issue of many disciplines and then it has been attempted to establish a sociological perspective to the charisma. The political life of Mustafa Kemal Atatürk, Adnan Menderes, Turgut Özal and Recep Tayyip Erdoğan were examined within the concept of Weber’s charisma.