Zeynîzâde Hüseyin Münşe‘Âtı (Transkripsiyon Ve Değerlendirme)

Abstract

Bu çalışma 18. yüzyılda Zeynîzâde Hüseyin b. Ahmed tarafından inşâ yazım özelliklerini göstermek amacıyla kaleme alınmış münşe‘âtın transkripsiyon, özet ve değerlendirmesinden oluşmaktadır. Zeynîzâde Münşe‘âtı Süleymaniye Kütüphanesi, Reşîd Efendi kataloğu numara 868’de kayıtlıdır. Türk tarihinde Selçuklu ve Osmanlı devletlerinin bürokrasisi kapsamında karşımıza çıkan münşe‘ât türü eserler tarih yazıcılığının bir örneğini teşkil etmektedir. Ferman, berat, kâime, tezkîre ve takrîr gibi resmi yazışmaların yer alması tarihi kaynak olarak önemini artırmaktadır. Aynı zamanda bu eserler Türk dilinin ve edebiyatının gelişmesine önemli katkılar sağlayarak, var olan değişim ve gelişmelerin tespitine imkân tanımaktadır. Tarihi önemine binaen ele alınan Zeynîzâde Münşe‘âtı’nın muhtevasını, yurtiçi-yurtdışı yazışmaları ve XV-XVIII. yüzyıllarda yaşamış münşîlere ait inşâ örnekleri oluşturmaktadır. Yurtiçi yazışmalarının büyük kısmı sadrazam, vezir, defterdar, şeyhülislam gibi üst düzey devlet adamlarına aittir. Yurtdışı yazışmaları ise İran ile olan münasebetleri konu edinmektedir. Bu suretle araştırmanın konusunu oluşturan Zeynîzâde Münşe‘âtı, XVIII. yüzyılda Osmanlı münşe‘ât geleneğini tanımak ve Osmanlı Devleti’nin diplomatik, bürokratik icraatlarını mevcut belgeler üzerinden tasnif ve değerlendirme fırsatı sunmaktadır.

This study consists of transcription, abstract and evaluation of the münşeât compiled by Zeynîzâde Hüseyin b. Ahmed in the 18th century. Zeynîzâde Hüseyin’s münşeât is registered in number 868 in Reşid Efendi catalogue in Süleymaniye Library. In Turkish history, the works of münşeât in the context of the bureaucracy of the Seljuk and Ottoman states are the examples of historiography. Official correspondence, such as ferman, berat, kâime, tezkîre and takrîr increases its importance. At the same time, these works make a significant contribution to the development of Turkish language and literature, and enable the determination of the existing changes and developments. Zeynîzâde Hüseyin’s Münşeât consists of the first examples of munshis having lived in 15th -18th centuries and their national and international correspondence. His national correspondence belongs to statesmen such as grand vizier, vizier, defterdar, Shayk al-Islam. International correspondence includes the Ottoman-Iranian relations. In the 18th century, Zeynîzâde Hüseyin’s Münşeât was aimed to introduce the Ottoman tradition of münşeât t. In addition, the diplomatic and bureaucratic actions of the Ottoman Empire were evaluated through the existing documents.