Bayat merkez ağzı (dil incelemesi, metin, sözlük)

Abstract

Afyon iline bağlı Bayat ilçesinde ağız araştırması yapmaya karar verdikten sonra, 1998 yılı eylül ve ekim aylarında metinlerimizi derledik. Derlediğimiz metinleri Türk Dil Kurumu tarafından tavsiye edilen “Ağız Araştırmalarında Kullanılacak Fonetik Transkripsiyon alfabesi” ndeki sisteme göre yazıya geçirdik. Metinlerimizde yaptığımız ses bilgisi ve şekil bilgisi çalışmalarının sonucunda Bayat Merkez Ağzının Özelliklerini ortaya koymaya çalıştık. Bu özellikleri şöyle sıralayabiliriz: 1. #k >#ġ değişimi sık görülür. 2. r ile biten fiil kök ve gövdelerine gelen geniş zaman ekinde genellikle hece yutumu, bazen de r düşmesi görülür. 3. İstek kipinin 1. teklik kişi çekimi yaygın olarak kullanılır. Ek, ince sıradan kelimelerde açık e (ä), kalın sıradan kelimelerde ise uzun a (ā) şeklinde görülür. 4. Olumsuzluk eki ünlüsü, şimdiki zaman ekinden önce yaygın olarak uzun şekliyle görülür. 5. Şimdiki zaman eki -yu şekliyle yaygın olarak kullanılır. 6. k>ğ, h ünsüzlerinin düşmesiyle genellikle dar ünlüler genişlemiştir.

After deciding local dialect searching in Bayat town that depends on Afyon, we collected our searches in september and in october in 1998. We wrote our searches according to the system of phonetic trascription alphabet (which will be used in local dialect searching) that is recommended by Turkish Linguistic Society. At the end of the phonetics and morphology searches, we tried to determine Bayat town local dialect features. These features can be numbered like these: 1. #k >#ġ changing is seen very often. 2. The verbs ending with “r” in simple present tense affix; it’s generally seen hablology in their roots and also sometimes seen “r” falling. 3. Firts personal subjunctive is used widely. Affix is seen in open e (ä) if the words have thin vowels, affix is seen long a (ā) if the words have thick vowels. 4. Necative particle vowel is seen widely with its long shape before present continuous affix. 5. Present continuous affix is used widely with its “-yu” shape. 6. When k > ğ, h consonants’ elision, generaly narrow vowels become wider.