Metafizik, fizikötesi mi fiziküstü mü? Matematiksel paradigmayla değerlendirme

Abstract

Bu çalışmada öncelikle metafizik kavramının ne olduğu üzerinde durulmuştur. Daha sonra metafizik üzerine yapılan araştırmalar, metafiziğin genelde bilimle özelde de matematik ve mantıkla ilişkisi tartışılmıştır. Ayrıca metafizik kavramının fizikötesi ya da fizik üstü ifadelerinden hangisi ile ifade edilmesinin daha uygun olacağı, çeşitli matematiksel kavramlar ve matematiksel öteleme paradigması aracılığıyla değerlendirilmiş ve bu çerçevede tartışılmıştır. Çalışmada, metafizik kavramının anlaşılması ve özelliklerinin belirlenmesinde, matematiksel kavramlar ve öteleme paradigmasından yararlanılmış ve bu kapsamdaki örneklere ve tartışmalara yer verilmiştir. Sonuç olarak, eğer metafizik kavramı fizikötesi şeklinde tanımlanırsa belirtilen matematiksel paradigmayla açıklanan öteleme fonksiyonu prensibi gereğince, fizik ile metafizik kavramlarının arakesitinin boş olacağı, dolayısıyla bu iki kavram arasında hiçbir ortak nokta olmayacağı, halbuki fizik ile metafizik kavramları arasında hem kavramsal hem de pratiksel anlamda ortak noktalar olduğu, buradan da fizik ile metafizik kavramları ayrık kavramlar olmadığından metafizik kavramının fizikötesi şeklinde tanımlanmasının hatalı olduğu görülmüştür.

Metaphysics is the most fundamental, comprehensive and extensive research field among all disciplines and investigating fields. It is the most fundamental field since it deals with ultimate and superior nature of the issues that have been the subject of other research areas. It is the most comprehensive field since it deals with questions and problems valid for all subjects and fields exceeding the private science boundaries, and questions related with existence and reality, actual and potential existence and ultimate causality that metaphysician tackle with (Cevizci, 2003). In this study, initially, what the term of metaphysics is with its relevant fields, its relation to the science in general and to mathematics and logic in particular. Afterwards, by which expressions hyper-physics or over-physics are more convenient to be described was evaluated in terms of several mathematical concepts and mathematical translation paradigms and discussed within this context.