Değişik bitkilerin taze ve kurusundan elde edilen ekstraktlarının bazı mikroorganizmalar üzerindeki antibakteriyel ve antifungal aktiviteleri

Abstract

Gıdalar üretim süreçlerinde çeşitli nedenlerle patojen mikroorganizmalar tarafından kontamine olmakta ve böylelikle gıda bozulmaları ve gıda kaynaklı hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Patojen mikroorganizmaların gıdalar aracılığıyla insanlar üzerinde yarattığı bu olumsuzluklar gıda muhafazası ve korunması için büyük önem arz etmektedir. Gıdaların korunmasında fiziksel ve kimyasal olmak üzere çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemler arasında önde gelen yöntemlerden biri kimyasal koruyucu kullanımıdır. Fakat çeşitli zararlı etkileri ve tüketici tarafından oluşan olumsuz düşünce ve önyargılar, güvenilir yöntemlerle muhafaza gereksinimini beraberinde getirmiştir. Doğal gıda koruyucuları arayışı üzerine çeşitli bitkilerle yapılan çalışmalar, bitkilerin antibakteriyel ve antifungal aktivitelerini sıklıkla ortaya koymuştur.

Bu araştırmada kimyasal gıda koruyucularına alternatif olacak şekilde roka (Eruca sativa Mill.), tere (Lepidium sativum L.), dereotu (Anethum graveolens L.), semizotu (Portulaca oleracea L) ve maydanoz (Petroselinum crispum Mill.) etanol ekstraktlarının gıdalarla ilişkisi açısından önem teşkil eden bazı patojen bakteriler ve küfler üzerinde antibakteriyel ve antifungal aktivitelerini incelemek amaçlanmaktadır. Bitki etanol ekstraktlarının çözücüdeki antibakteriyel ve antifungal aktivitesinin belirlenmesi için disk difüzyon metodu kullanılmıştır. Buna ek olarak; Minimum İnhibitör Konsantrasyon (MIC) ve Minimum Bakterisidal/Fungisidal Konstantrasyon (MBC/MFC) değerleri tespit edilmiştir.

Sonuç olarak, 5 farklı örneğin 7 farklı patojen bakteri ve 17 farklı küf türü üzerinde değişik oranlarda antibakteriyel ve antifungal etkisinin olduğu tespit edilmiştir. En yüksek antibakteriyel etkiyi 32,97 mm zon çapı ile Salmonella Typhimurium’a karşı kuru roka etanol ekstraktında, en yüksek antifungal etkiyi 37,96 mm zon çapı ile Botryis cinerea ‘a karşı kuru dereotu etanol ekstraktı göstermiştir. Ayrıca örneklere uygulanan kurutma işleminin antibakteriyel etki, antifungal etki, Minimum İnhibitör Konsantrasyon (MIC) ve Minimum Bakterisidal/Fungisidal Konstantrasyon (MBC/MFC) değerleri üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır. Bu etki bitki materyaline ve çalışılan mikroorganizmalara bağlı olarak değişim göstermektedir. En belirgin değişimi taze ve kurutulmuş roka bitkilerinin sırasıyla 7,4 mm ve 33,03 mm zon çapları ile Mucor racemosus üzerinde gösterdiği tespit edilmiştir.

Foods are contaminated by pathogenic microorganisms throughout the production process due to various reasons, leading to food spoilage and foodborne diseases. When taking these adverse effects caused by pathogenic microorganisms on human into consideration, food storage and preservation are of great importance. Several physical and chemical methods are used in the preservation of foods. One of the most commonly used methods is the use of chemical preservatives. However, their several harmful effects and the consumers’ negative thoughts and prejudices about them have led to the necessity of storage using reliable methods. Studies with various plants in search of natural food preservatives have often revealed the antibacterial and antifungal activities of plants.

It was aimed to investigate the antibacterial and antifungal activities of the ethanolic extracts of rocket (Eruca sativa Mill.), cress (Lepidium sativum L.), dill (Anethum graveolens L), purslane (Portulaca oleracea L) and parsley (Petroselinum crispum Mill.) on some bacteria and molds that may possibly present in food. Disc diffusion method was used to establish the antibacterial and antifungal activities of the plants’ ethanolic extracts. In addition, Minimum Inhibitory Concentration (MIC) and Minimum Bactericidal/Fungicidal Concentration (MBC/MFC) values were determined. In conclusion, it was determined that 5 different samples have antibacterial and antifungal effects on 7 different bacteria and 17 different molds with varying levels. The highest antibacterial effect was observed in dry rocket ethanolic extract against Salmonella Typhimurium with 32,97 mm zone diameter, and the highest antifungal effect was observed in dry dill ethanolic extract against Botrytis cinerea with 37,96 mm zone diameter. In addition, the sample drying had important effects on antibacterial effect, antifungal effect, Minimum Inhibitory Concentration (MIC) and Minimum Bactericidal/Fungicidal Concentration (MBC/MFC). These effects vary depending on the plant and microorganisms. It was found that fresh and dried arugula plants showed the most variation on Mucor racemosus with primary zone diameters of 7,4 mm and 33,03 mm.