Böğrüdelik tatar yırları'nda göç unsuru

Abstract

Anadolu toprakları, birçok etnik gruba barınma hakkı sağlamıştır. Bu etnik gruplardan biri de Tatarlardır. Eskişehir, Ankara, Konya çevrelerinde yayılım gösteren Tatarlar, Anadolu’da, geldikleri yerin ismiyle tanımlanmışlardır. Kazan Tatarları, Kırım Tatarları, Sibirya Tatarları bunlara örnek olarak verilebilir. Araştırma konusu olan Böğrüdelik Tatarları, kendilerini Sibirya Tatarı olarak tanımlamaktadır. Bu etnik grup hakkında yapılan araştırmalar, daha çok tarihlerini ve dilini konu almaktadır. Çeşitli duygu birikimlerini yansıtmalarının yanı sıra sosyokültürel olaylara ait önemli söylem araçları olan müzik üzerine yapılmış bir araştırma yoktur. Nesrin Şen “Cihanbeyli-Böğrüdelik Köyü Türküleri” (1996) isimli yüksek lisans tezinde, halk ezgileri olan yırlar, edebi olarak incelemiştir. Bu tezin dışında, Böğrüdelik’te yaşayan Tatarlar’ın müzik kültürleri üzerine yayınlanmış ya da araştırma konusu olmuş bir kaynakla karşılaşılmamıştır. Bir toplumun müziğinin incelenmesi etnomüzikolojik verilere ulaşma açısından önem taşımaktadır. Göçmen bir toplumun, göç nedenlerini, göç öncesi ve sonrası yaşamları hakkında bilgi edinme olanağını sözlü müzik sağlamaktadır. Böylelikle topluluk üyelerinin yaşanmışlıkları ve halen sürdürdükleri yaşamda hangi kültürel öğeleri ön planda tuttuğu ve gelecek kuşaklara aktarılan kültürel unsurların neler olduğu tespit edilebilir. Araştırma örneklemi olan Böğrüdelik Köyü, Konya’nın Cihanbeyli ilçesinde olup; Türkiye sınırları içerisinde, Sibirya’dan göç eden Tatarların bulunduğu tek yerdir. Tek örnek olması; elde edilen bilgilerin etnomüzikoloji ve halkbilim çalışmalarına veri oluşturması açısından önem taşımaktadır. Tatarlar'ın müziklerinden elde edilen verilerle, göç unsurlarının belirlenmesi amaçlanan bu çalışmada sesli, yazılı, görsel literatür taraması ve görüşme tekniği kullanılmıştır. Nitel araştırmalarda örnek olay tarama modeline dayalı betimsel bir araştırmadır. Böğrüdelik'te yaşayan Tatarların halk ezgileri olan yırlar, Tatar halkın vazgeçilmez sözlü ürünleridir. Bu sözlü ezgilerde göç öncesi, göç esnası, göç sonrasında yaşadıklarını ve duygularını anlatan göç temalı yırlar vardır. Yırlardaki sözlerde kullanılan dil Tatarca’dır.

Anatolia territory embraces a lot of ethnic groups. One of these is Tatars. Tatars who spread through the surroundings of Eskişehir, Ankara and Konya are defined with the name of the place where they settled down. Kazan Tatars, Crimean Tatars and Siberia Tatars are the epitomics. The researched Böğrüdelik Tatars decribe themselves as Siberia Tatars. The research about this ethnic group mostly focus on their history and idiom. There isn’t any specific research about their music that is an expression way of their sociacultural event beside reflecting their feeling. In Cihanbeyli Böğrüdelik village songs (1996) master’s thesis, which is studied by Nesrin Şen; the folk ballads have been analysed. Except this thesis, there aren’t any published or reserched sources about the music culture of Tatars who live in Böğrüdelik. Examining the music of a society is important for acquiring ethnomusicologist. Verbal music gives an opportunity to get information about a migrant society such as migration reasons, the life before and after a migration. In this way, life experience of the community members, which cultural factors are prioritized and what factors are transmitted to the next generation can be determined. Böğrüdelik village which is the research sample is in Cihanbeyli district in Konya and it is the only place where Tatars who migrated from Sibiria live. As it is only one sample, it is important for creating data for the ethnomusicology and ethnology work with obtained knowledge. Vocal, written, visual literature scanning and interviewing method were applied in this study where our aim was to determine the migration factors through the data that was obtained from Tatar music. It is a depictive research based on the model of case study scanning in qulitative research. The folk songs which are public tunes for Tatars who live in Böğrüdelik are essential verbal product for themselves. These verbal tunes include songs connected migration which narrate their life experience and feelings in the course of the migration and the previous. In these oral melodies, there are immigration-themed races that describe their experiences and feelings before, during, and after migration.