Mehter, boru-trampet ve bando askeri müzik besteleriyle eşsiz bir asker bestekar: Fethi Sazçalan

Abstract

Askeri müzik tarihi, kurumları ve bestecileri hakkında akademik araştırma sayısı oldukça yetersizdir. Mehter, bando ve boru-trampet takımları için eserleri törenlerde ve konserlerde icra edilen ve beğeniyle dinlenilen asker besteci Fethi Sazçalan'ın biyografisi ve besteleri hakkında bugüne kadar yayınlanmış hiç bir kaynak bulunamadı. Selanik göçmeni olarak anavatana gelen ve Cumhuriyet sonrası Askeri Mızıka Gedikli Mektebi’nde eğitim gören Sazçalan, bir er olarak başladığı askerli görevinden gedikli başçavuş rütbesinde iken istifa ederek ordudan ayrıldı. Daha sonra sivil memur olarak ordu birliklerinde görev aldı ve boru-trampet için iki kitap ve on dört tören marşı, bando için dokuz adet marş ve bir adet peşrev ve mehter takımları için de dört adet marş besteledi. Sazçalan, bando ve boru ezgilerini fanfar stili içerisinde birleştiren tarzı, zengin melodik motifler, farklı armoni tekniği ve ensturmantasyon stili, marş formunu oldukça serbest ve zengin bir tarzda kullanan eşsiz bir yetenek ile sıra dışı besteleme teknikleriyle ön plana çıkan asker bir bestecidir. Zor ve kısıtlı imkanlarla aldığı eğitime rağmen farklı alanlarda yaptığı bestelerin sayısı ve besteleme teknikleriyle diğer bestecilerden çok farklı bir yönü ve yeteneğe sahip olduğu görüldü. Besteleriyle hem geleneksel Türk sanat müziği ve mehter müziğinin yanı sıra modern çoksesli Türk müziğine de çok katkı sağladı. Literatür taraması, arşiv kaynakları ve kişisel görüşmeler yöntemiyle yapılan bu akademik çalışmada, bugüne kadar hiçbir kaynakta yer almayan Fethi Sazçalan’ın ilk defa biyografisi ve tüm eserleri incelenerek ele alındı.

The number of academic studies on the history of military music, its institutions, and composers is insufficient. There is no published source on the biography and compositions of Fethi Sazçalan, a military composer in the field of military music. Sazçalan, who came as a Thessaloniki immigrant and studied at the Military Mızıka Warrant School after the Republic, resigned from his military service, which he started as a soldier, and left the army when he was a warrant sergeant. Later, he served in the army units as a civil servant and composed two books and fourteen ceremonial marches for the trumpet, nine marches for the marching band, and a pesrev (ouverture) and four marches for mehter bands (janissary band). Sazçalan was a military composer who stands out with his style combining marching band and pipe melodies in a fanfar style, rich motifs, different harmony technique and instrumentation, a unique skill that uses the march form freely, and extraordinary composition techniques. Despite the difficult and limited education he received, it was observed that he had a very different aspect and talent than other composers with the number of compositions he made in different fields and composition techniques. With this academic study conducted with the method of literature review, archive sources and personal interviews, Fethi Sazçalan's biography and all his works have been examined and published for the first time.