Hatay Devleti Başbakanı Dr. Abdurrahman Melek’in hayatı ve siyasi faaliyetleri

Abstract

Abdurrahman Melek, 1896 yılında Antakya'da doğmuştur. Sıbyan Mektebi ve Rüştiye'yi Antakya'da, liseyi, Halep Sultanisi’nde Halep'te bitirmiştir. Yüksek tahsil için Şam Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiyesi'nde eğitimine başlamıştır. 1914 yılında Antakya’da “Türk Ocağı” şubesini açmıştır. Askerliğini Birinci Dünya Savaşı sırasında 41. Tümen’de yapmıştır. Şam’daki okul kapanınca Darülfünun Tıp Fakültesi’ne geçiş yapmış ve 1919 yılında mezun olmuştur. Abdurrahman Melek’in ilk görevi İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi asistanlığıdır. 1923 yılında Antakya’ya dönmüş ve özel muayenehane açmıştır. 1928 yılında “Yeni Mecmua” adlı yerel gazetede yazılar yazmaya başlamıştır. Melek’in ilk siyasi faaliyeti 1932 yılında İskenderun Sancağı İdare Meclisi Üyeliği’ne seçilmesidir. 1937 yılında Cenevre'de gerçekleştirilen Hatay müzakerelerine müşahit olarak katılmıştır. 1938 yılında İskenderun Sancağı Valisi ardından Hatay Devleti’nin Başbakanı olmuştur. Abdurrahman Melek, 1939 yılından itibaren Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 4 dönem milletvekilliği yapmıştır. 1947-48 yıllarında Türk siyasetinde “Otuzbeşler” adı verilen gurupta yer almıştır. Milletvekilliği yaptığı yıllarda Parlamentolar arası kurulda faaliyet göstermiştir. 1942 yılında Demirtepe Halk Tüketim Kooperatifi’nin kurucu üyesidir. 1952 yılında Türk Hava Kurumu’nun Merkez Kurul Üyeliği görevine seçilmiştir. 1955-1961 yılları arasında Merkez Bankası Yönetim Kurulu Üyeliği yapmıştır. 1961 yılı Cumhuriyet Senatosu seçimlerinde CHP’den aday olmuştur. Emekli olduktan sonra, vefatına kadar yazları İstanbul’da kışları da Ankara’da ikamet etmiştir. Melek’in hatıraları 1966 yılında Türk Tarih Kurumu tarafından yayınlanmıştır. Abdurrahman Melek, 13 Ocak 1978 Cuma günü Ankara’da İnkılap Sokak’taki evinde vefat etmiştir. Naaşı TBMM önünde yapılan törenin ardından Karşıyaka Mezarlığı’na defnedilmiştir. Vefatından sonra ismi Antakya'da bir caddeye verilmiştir.

Abdurrahman Melek was born in Antakya in 1896. He completed his primary education (Sıbyan Mektebi and Rüştiye) in Antakya and high school (Halep Sultanisi) in Aleppo. He started medicine education in Damascus Medicine School (Şam Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiyesi). In 1914, he opened the "Turkish Hearth" (Türk Ocağı) branch in Antakya. He did his military service under the conditions of the 1st World war at 41st Division. During this term, as the Damascus Medicine School was closed his studentship was transferred to İstanbul School of Medicine (Darülfünun Tıp Fakültesi) and he was graduated in 1919. Abdurrahman Melek’s first employment was assistant at İstanbul University Faculty of Medicine. He returned to Antakya in 1923 and hung out his shingle. In his political career melek firstly was elected as an administrator to Sanjak of İskenderun. He attended to the negotiations of Hatay, which was performed in Geneva, as an observer. In 1938 he served as the governor of the Sanjak of İskenderun and shortly afterwards as the prime minister of Hatay state. From 1939 onwards, he served as a member of the Turkish Grand Assembly for four terms. In 1947-48, He took part in the group called “Thirty Fives” (Otuzbeşler) in Turkish politics. During his years as a deputy, he served on the inter-parliamentary committee. He is a founding member of Demirtepe People's Consumption Cooperative in 1942. He was elected as the Central Board Member of the Turkish Aeronautical Association in 1952. He retired after serving as a Member of the Central Bank's Board of Directors between 1955 and 1961. He was a candidate from the CHP in the 1961 Republic Senate elections. After his retirement, he lived in Istanbul in the summer and Ankara in the winter until his death. His memories were published by the Turkish Historical Society in 1966. Abdurrahman Melek passed away on Friday, January 13, 1978 at his house in İnkılap Sokak in Ankara. His body was buried in Karşıyaka Cemetery after the ceremony held in front of the Turkish Grand National Assembly. After his death, his name was given to a street in Antakya.