Coodarbeşim destanı’nın Bağlam sözlüğünün oluşturulması (Abdıkerim Asan Varyantı)

Abstract

Kelimelerin pek çok anlamı vardır. Kelimeler her zaman aklımıza ilk gelen anlamıyla kullanılmayabilir. Kelimenin anlamını belirleyen şey kelimenin kullanıldığı bağlamdır. Bu yüzden kelimeleri tek başına değerlendirmek bize doğru sonuçlar vermez. Kelimelerin anlamını bulabilmek için kelimenin geçtiği metne bakmamız daha doğru olacaktır. Sözlükler, anlamını bilmediğimiz kelimelerin anlamlarını öğrenmek için kullandığımız, başka dilleri öğrenirken yararlandığımız en temel kaynaklardır. Toplumların dünya görüşünü bizlere gösteren en kıymetli dil hazineleridir. Günümüze kadar birçok alanda sözlükler hazırlanmıştır ve hâlâ birçok alanda sözlük hazırlama çalışmaları sürdürülmektedir. Çağdaş Türk lehçeleri alanında da birçok sözlük hazırlanmıştır. Fakat Çağdaş Türk lehçeleri alanında bağlam sözlüğü çalışmalarının azlığı göze çarpmaktadır. Çalışmanın amaçlarından bir tanesi de bu alanda araştırma yapacak kişilere kolaylık sağlamaktır. Coodarbeşim Destanı’nın Bağlam Sözlüğü (Abdıkerim Asan Varyantı) transkribe edilerek TEBDİZ (Tarih ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizini ve İşlevsel Sözlük) sistemine yüklenmiş, eserin bağlamsal sözlüğü hazırlanmıştır. Çalışmanın amacı, Coodarbeşim Destanı’nın söz varlığını ortaya çıkarmak, eserdeki ögeleri bağlamlarına bakarak anlam incelikleriyle tespit etmek, Kırgız sözlüklerine katkıda bulunmak, daha sonra yapılacak dil ve üslup çalışmaları için araştırmacılara kolaylık sağlamaktır.

The words have various meanings. They may not always be used in the first meaning that comes to mind. What determines the meaning of the word is the context in which the word is used. Therefore evaluating words alone will not give us accurate results. To find the meaning of the words, it would be more correct to look at the text in which the word is mentioned. Dictionaries are the most basic resources we use to learn the meanings of words that we do not know and we take advantage while learning other languages. They are the most valuable language treasures that show us the world view of societies. Dictionaries have been prepared in many fields until today, and studies on preparation of dictionaries are still ongoing. Many dictionaries have also been prepared in the field of Contemporary Turkish Dialects. However, the lack of studies on context dictionary in the field of Contemporary Turkish Dialects draws the attention. One of the aims of the study is to provide convenience to people who will do research in this field. The Context Dictionary of the Epic of Coodarbeshim (Abdıkerim Asan Variant) was transcribed and uploaded to TEBDİZ (Contextual Index of History and Liteature Text and Functional Dictionary) website, and the contextual dictionary of the work was prepared. The aim of the study is to reveal the vocabulary of the Epic of Coodarbeshim, to determine the elements in the work with the nuances of meaning by checking their context, to contribute to the Kyrgyz dictionaries and to facilitate the linguistic and stylistic studies to be done later.