Keçecizâde İzzet Molla Dîvânları'nda kozmik âlem ve zamân

Abstract

İnsanoğlu var olduğundan beri kainâtı “yaşadığı dönemin imkanlarıyla” merak edip incelemeye çalışmış, incelemeleri sırasında bazen somut verilere ulaşıp tatmin olurken bazen de somut olmayan şeylerle karşılaşmış ve bunu da aklı ve mantığıyla çözümlemeye çalışmıştır. İnsanoğlunun bu merakı en fazla gökyüzüne olmuştur. Gökyüzünün gizemli hali, garip cisimleri, intizam içindeki hareketleri, günden güne devirden devire yeni şeylerin keşfi, insanoğlunu hayrete düşürmüştür. Gökyüzü bu cazibesiyle sadece bu alanla ilgilenen bilim insanlarını değil, her kesimden insanın ilgisini çekmeyi başarmıştır. Gökyüzünün bu gizemli hali, edebiyat dünyasında da yerini bulmuş, şair ve yazarlara ilham kaynağı olmuştur. Türk kültürünün derin bir geçmişi vardır. Her alanda olduğu gibi edebiyat alanında da bu durum değişmemiştir. Altı yüzyıldan daha fazla olan ve bu kültürün geçmişine ışık tutacak olan malzemelerden biri ise, Klasik Türk edebiyatı ürünleridir. Bu ürünleri anlayabilmek ve geçmişteki kültürümüz hakkında yeterince bilgi sahibi olabilmek için bu eserleri ve bu eserlerin müelliflerini iyice bilip incelemek gerekmektedir. Bu çalışma, Klasik edebiyatımızın önemli şairlerinden olan Keçecizade İzzet Molla ve divanları “Divan-ı Bahar-ı efkâr, Divan-ı Hazan-ı Asar” üzerine yapılmıştır. Keçecizade İzzet Molla, edebiyatımızın önemli şairlerindendir. Birçok araştırmacı onu “Klasik Türk edebiyatının son büyük şairi, en büyüklere en yakın” olarak kabul etmişlerdir. Molla’nın daha yakından tanınması ve edebiyatımızdaki yerinin tam olarak anlaşılabilmesi için divanlarının tahlil edilmesi önemlidir. Bu çalışmanın yüksek lisans tezi olması ve zamanın kısıtlı olması nedeniyle Molla’nın her iki divanında “Kozmik Âlem ve Zaman” kavramları tahlil edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma yapılırken daha önce yapılmış önemli tahlil çalışmaları incelendi. Bize rehber olan, çalışmamıza ışık tutan bu çalışmalar rehperliğinde çalışmamıza başladık. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Keçecizade İzzet Molla’nın yaşadığı dönem, hayatı, sanatı ve eserleri çok detaya girilmeden incelendi. İkinci bölümde, Keçecizade İzzet Molla’nın divanlarında “Kozmik Âlem”i nasıl ele aldığı, hangi teşbih unsuru olarak kullandığı, detaylı bir şekilde tahlil edildi. Üçüncü bölümde ise Keçecizade İzzet Molla’nın divanlarında “Zaman” kavramını nasıl ele aldığı, neye benzettiği ve Molla’nın zamana olan bakış açısını detaylı olarak incelendi.

Since its existence, human beings have tried to wonder and examine the universe "with the possibilities of the period in which they lived", while being satisfied sometimes by reaching concrete data, sometimes encountering intangible things and trying to analyze this with his mind and logic. This curiosity of human beings has been mostly to the sky. The mysterious state of the sky, strange objects, its regular movements, and the discovery of something new day by day have infatuated with mankind. The sky has managed to attract the attention of not only scientists interested in this field, but also people from all walks of life. This bright and fascinating world of the sky has been a source of inspiration for poets and writers by embellishing the imaginary world of literature. Turkish Culture has a deep history. This situation does not change in the field of literature as in every field. One of the materials that will shed light on the history of this culture for more than 6 centuries is the products of Classical Turkish literature. In order to understand these products and to have enough information about our past culture, it is necessary to know and examine these works and the authors of these works. This study is based on İzzetMolla who is important poet of our classical literature, and his works named “Divan-ı Bahar-ı Efkar, Divan-ı Hazan-ı Asar”. Keçecizade İzzet Molla is one of the important poets of our literature. Many researchers considered him as "the last great poet of Classical Turkish literature, closest to the greatest". Analyzing the divans in order to know Molla well and understand his place in our literature is important. Since the study was a master’s thesis, trying to analyze the concepts of "Cosmic Universe and Time" in both of KeçecizadeİzzetMolla’s divans. While conducting this study, a way was followed by examining the important analysis studies done before and taking ourselves as a guide. The study is presented in three parts. In the first part, the period, life, art and works of KeçecizadeİzzetMolla are examined without going into much detail ın the second part, how KeçecizadeİzzetMolla handled "Cosmic Universe" in his divans and used it as a metaphor element is analyzed in detail. In the third part, it is tried to examine how KeçecizadeİzzetMolla handled the concept of "Time" in his divans, what he likened to it and Molla’s point of view to time in detail.