6. sınıf öğrencilerinin derin yapı ve yüzey yapı bağlamında kurdukları cümle yapıları üzerine bir araştırma

Abstract

Dil, bireyler arasındaki iletişimi sağlayan toplumsal bir araçtır.Dilin işlevini yerine getirmesini sağlayan cümle ve semboller belli zihinsel süreçlerden geçerek üretilir. Bu çalışmada 6. sınıf öğrencilerinin kurduğu cümleler Üretici-Dönüşümsel Dilbilgisi Kuramının kavramlarından olan derin yapı ve yüzey yapı bağlamında incelenmiştir. Üretici-Dönüşümsel Dilbilgisi dili, daha çok zihin açısından inceler. Dilin, görünen ve ortaya çıkan somut yapısının altındaki soyut ve bilinçaltı süreçlerini araştırır.Dilin zihinsel yapısını araştıran bu kuram günümüzdeki önemli dilbilimi kuramlarındandır. 6. sınıf seviyesindeki öğrencilerin kurduğu cümlelerin incelenmesi amacıyla öğrencilere gösterilen görseller sonucunda onlardan cümle yazmaları istenmiştir. Bu cümleler sonucunda elde edilen öbek grupları Chomsky’nin Üretici Dönüşümsel Dilbilgisi Kuramının ilk aşamalarında kullandığı "ağaç çizimleri" ile betimlenmeye çalışılmıştır. Cümlelerin derin yapı ve yüzey yapıları arasındaki ilişki ise "dönüşüm kuralları" çerçevesinde incelenmiştir. Aynı zamanda öğrencilerin yazdığı cümleler sonucunda en çok kullanılan eylemler istem bakımından incelenmiş ve öbeklerin genişleme özellikleri üzerinde durulmuştur. Evrenini 6. sınıf öğrencilerinin oluşturduğu bu çalışmanın örneklemini ise Denizli ili/Kale ilçesinde 6. sınıfta öğrenim görmekte olan 80 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrencilerden elde edilen cümleler doküman incelemesi yoluyla incelenmiştir.

Language is a social tool that enables communication between individuals. The sentences and symbols that enable the language to function are produced by going through certain mental processes.In this study, the sentences formed by 6th grade students were examined in terms of deep structure and surface structure which is one of the concepts of Transformational-Generative Grammar Theory. Transformational-Generative Grammar examines language more in terms of mind. It explores the abstract and subconscious processes of the language under its visible and emerging concrete structure. This theory, which investigates the mental structure of language, is one of the important linguistic theories today. 6th grade students were asked to write sentences to examine their sentences as a result of the visuals shown to the students. Phrase groups obtained as a result of these sentences were tried to be depicted with tree diagram used by Chomsky in the early stages of Producer Transformational Grammar Theory. The relationship between the deep structure and surface structures of the sentences has been examined within the framework of the rules of transformation. The sample of this study, which consists of 6th grade students, consists of 80 students studying in 6th grade in Denizli / Kale district. The sentences obtained from the students were examined through document analysis.