Sosyalist Turan’dan üçüncü dünyacılık’a: Sultan Galiyev üzerine bir inceleme

Abstract

Çarlık rejimi altında ezilen Türkler, siyasi faaliyetlere 1905 Devrimi sürecinde ağırlık vermeye başlamıştır. 1905 Devrimi’nin ardından çözülme sürecine giren Çarlık düzeni, 1917 Şubat’ında iflas etmiştir. 1917 Şubat Devrimi ile son derece güçlü biçimde esmeye başlayan hürriyet rüzgarları, Rusya baskısı altındaki diğer tüm milletler gibi Türkleri de, etkisi altına almıştır. Bu süreçte Türkler; ait oldukları boylara, inançlara ve benimsemiş oldukları farklı ideolojilere göre hassasiyet göstermiş ve çoklu biçimde kutuplaşmıştır. Sultan Galiyev, bu bol ideolojili ve kutuplu ortamda, Bolşeviklerin safında yer almayı tercih etmiştir. Sultan Galiyev gibi samimi biçimde Bolşevik safları tercih eden Türklerin seçiminde, Bolşeviklerin “ulusların kendi kaderlerini tayin hakkı ilkesi” ve bu ilke kapsamında Rus olmayan milletlere yönelik –dini özgürlükleri de kapsayan- özgürlük içeren vaatleri son derece etkili olmuştur. Sultan Galiyev, iç savaş sürerken Doğu Cephesi’nde Kızıl Ordu’nun, Beyaz Ordu’ya karşı başarı kazanmasında büyük pay sahibidir ve Kazan’da tehlike geçene kadar Bolşevik liderler, onun taleplerine ve siyasi hamlelerine hoşgörü ile yaklaşmıştır. Kazan’da gelen askeri başarı, devrimi güçlendirdiği gibi Moskova’daki Bolşevik liderlerin, Galiyev’in başını çektiği yerli Tatar komünistlerine olan ihtiyacını da son derece azaltmış ve hoşgörü yerini, yaptırımlara bırakmıştır. Bu noktada da hareket alanı kısıtlanan Galiyev ile Milliyetler Halk Komiseri olan Stalin arasında çekişmeler başlamıştır. Bu çalışmada, yukarıda değinmiş olduğumuz konular detaylı biçimde ele alınmaya çabalanmıştır. Bunların haricinde; Sultan Galiyev’in yaşamı ve mücadelesi üzerinde durularak, sömürgeler enternasyonali ve proleter millet gibi Galiyev’e özgü fikirler ve bu fikirlerin dönemini aşarak zamana meydan okuyabilme kabiliyetine de yer verilmiştir.

The Turks, who were oppressed by the Tsarist regime, started to increase their political activities during the 1905 Revolution. The Tsarist order, which weakened after the 1905 Revolution, ended in February 1917. The idea of independence began to spread after the February 1917 revolution. These ideas have effected Turks like all the other nations under Russian pressure. In this process, the Turks were were polarized according to their tribes, beliefs and different ideologies they had. Sultan Galiyev preferred to be with the Bolsheviks during this period which included many groups of different ideologies. Two words promised by the Bolsheviks; -the principle of giving nations the right to self-determination and freedom towards non-Russian nations- was extremely effective in this election. Sultan Galiyev had the biggest impact in the success of the Red Army against the White Army on the Eastern Front while the civil war was going on, because of this reason until the end of the danger in Kazan, the Bolshevik leaders tolerated his demands and political moves. After the military success in Kazan, the Bolsheviks didn't need local Tatarist communists led by Galiyev muchdue to thisreason tolerance has been replaced by sanctions. At this point, conflicts began between Galiyev and Stalin. In this study, the topics that we have mentioned above have been tried to be discussed in detail. With an emphasis on the life and struggle of Sultan Galiyev, Ideas specific to Galiev, such as sömürgeler enternasyonali and proleter millet, It includes ideas specific to Galiyev and the ability to challenge time by overcoming these ideas.