Tursunbeg İbrahim Taymas’ın şiirlerinde satirizm üzerine bir çalışma (transkripsiyon-aktarma-inceleme)

Abstract

Sanatçının hayattaki sorunlara karşı sanatsal bir formda eleştirilerini sunduğu bir tür olan satire, çalışmada şiir türü olarak yer almaktadır. Her şiir, ait olduğu şairin, zamanın ve mekânın izlerini taşır. Satirik şiir doğrudan toplumu kaynak aldığı için amacı zamanın ve mekânın durumunu yansıtmaktır. Dolayısıyla satire, içerisinde tarihi kanıtlar barındıran bir sanatlı söyleyiştir. Çağdaş Uygur şairi Tursunbeg İbrahim Taymas içinde bulunduğu durumu sorgulayabilen biri olarak halkının sözcüsü olma kimliğini edebiyat vasıtasıyla üstlenmiştir. “Sekkiz Süritim” isimli satirik şiirlerinin toplandığı eserine ulaştığımız Taymas’ın bu eserde eleştirdiği konuların onun fikir dünyasına dair önemli ipuçları vereceği düşüncesiyle bir çalışma ortaya konuldu. Çalışmadaki amaç, şairi Türk edebiyatına tanıtmak ve satirizmin Çağdaş Uygur edebiyatında Taymas vasıtasıyla ne ölçüde yer aldığını göstermektir. Tezde Tursunbeg İbrahim Taymas’ın satirik şiirleri Arap asıllı Uygur alfabesinden Latin alfabesine transkribe edilerek, Türkiye Türkçesi’ne aktarıldı ve eleştirisini sunduğu konular bakımından incelenip tematik bir inceleme gerçekleştirildi. Belirtilmelidir ki ‘satire’ terimi Türkiye edebiyatında “hiciv/yergi” terimleriyle karşılanmıştır, çalışmada ise, Çağdaş Uygurca’da da kullanılan “satire” terimi tercih edildi.

Satire, which is a genre where the artist presents her criticisms against the problems in life in an artistic form, is included in work as a type of poetry. Every poem carries traces of poet, time and space to which it belongs. Since satirical poetry directly sources society, its purpose is to reflect the state of time and space. Therefore, the satire is an artistic narrative that contains historical evidence. Contemporary Uighur poet Tursunbeg İbrahim Taymas has undertaken the identity of being the spokesperson of his people through literature as a person who can question his situation. It was put forward a study with the idea that the subjects he criticized from the book named "Sekkiz Süritim" in which his satirical poems were collected will give important clues about his world of ideas. The aim of the study is to introduce the poet to Turkish literature and to show to what extent satirism has taken place in Contemporary Uyghur literature through Taymas. In the thesis, Tursunbeg İbrahim Taymas's satirical poems were transcribed from the Uighur alphabet of Arabic origin to the Latin alphabet. And a thematic review was conducted in terms of the subjects it presented. It should be noted that 'satire' term in the literature Turkey “hiciv/yergi” was met by the term, in the study, the term “satire”, which is also used in Contemporary Uyghur, was preferred.