İslâmi finans aracı olarak karz-ı hasen ve katılım bankaları için bir model önerisi

Abstract

Bu tezin amacı İslâmi finansman yöntemlerinden Karz-ı Hasen’in tanıtılması ve katılım bankalarında uygulanması arzu edilen bir modelin önerilmesidir. Karz-ı Hasen İslâm’da faizsiz, menfaat güdülmeksizin Allah (c.c.) rızasının gözetildiği borç verme işlemi olarak tanımlanmaktadır. Ancak yöntem kısıtlı örnekler dışında kurumsal olarak uygulanmamıştır. Önerilen karz-ı hasen modeliyle Müslüman toplumların hem bireysel hem de kurumsal likidite sorunlarına katkı sağlamayı ve İslâm’da tavsiye edilen karz-ı hasen finansmanının kurumsallaşması amaçlanmıştır. Çalışmada katılım bankalarına karz-ı hasenin modern bir formu sunulmuştur. Modeli test etmek adına ise 3 farklı grup ile odak grup görüşmeleri yapılmıştır. Odak gruplar akademisyenler, katılım banka personeli ve iş adamları olmak üzere katılım bankalarıyla çalışan ve sisteme aşina bireylerden seçilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre modelin belirli bir boşluğu dolduracak işleyebilir bir model olduğu, toplum tarafından destekleneceği ve en önemlisi faizin etkinliğinin azaltılmasına katkı sağlayacağı sonucuna varılmıştır.

The aim of this thesis is to introduce Qard Hasan which is one of the Islamic finance methods and to propose a model that is desired to be implemented in İslamic banks in Turkey. Qard Hasan is defined as the interest-free loan is a benevolent economic behaviour in Islam for the sake of Allah. Despite this importance, the method has not been applied institutionally except for limited examples. With the proposed Qard Hasan model, it is aimed to partially solve the liquidity problems of individuals and institutions in Muslim societies and to systematize the Qard Hasan method recommended in Islam. In this study, a modern form of Qard Hasan designed for Islamic banks is explained. In order to test the model, focus group interviews were conducted with 3 different groups. The focus groups were selected from individuals who are in contact with Islamic banks, including academics, Islamic bank staff and businessmen. According to the results of the research, it is concluded that the model is a workable model that will fill a certain gap in the financial system, it will be supported by the society and most importantly it will contribute to decreasing the effectiveness of interest.