Katılım bankacılığı sektör karlılığı ile içsel faktörler ve makroekonomik göstergeler arasındaki ilişkinin analizi: Türkiye örneği

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye katılım bankacılığı sektörünün aktif karlılığı ve özkaynak karlılığına etki eden faktörlerin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, içsel faktör olarak nitelendirilen sektöre ait 10 adet değişken ile makroekonomik gösterge olarak nitelendirilen 14 adet değişkenin Türkiye katılım bankacılığı sektörü aktif karlılığı ve özkaynak karlılığı ile kısa ve uzun dönemli ilişkisi ARDL Sınır Testi yaklaşımı ile araştırılmıştır. İçsel faktörler ile kurulan modellerden elde edilen sonuçlara göre, nakit ve nakit benzerleri, türev finansal varlıklar, kiralama işlemlerinden alacaklar ve toplam kullandırılan fonların karlılık üzerinde kısa ve uzun dönemli etkisinin bulunduğu, alınan krediler, türev finansal yükümlülükler ve kiralama işlemlerinden yükümlülüklerin karlılık üzerinde kısa dönemli etkisinin bulunduğu tespit edilmiştir. Makroekonomik göstergeler ile kurulan modellerden elde edilen sonuçlar ise, karlılık üzerinde Euro kurunun kısa dönemli, altın fiyatlarının uzun dönemli ve USD kurunun hem kısa hem uzun dönemli etkisinin bulunduğunu göstermektedir. Üretim ile ilgili makroekonomik değişkenlerden gayri safi yurtiçi hasıla büyümesinin karlılık üzerinde kısa dönemli etkisi tespit edilirken, sanayi üretim endeksinin ise gerek kısa dönemde gerek uzun dönemde karlılığı etkilediği görülmüştür. Mevduat faizi oranı, ihtiyaç kredisi faizi oranı, tüketici fiyat endeksi ve üretici fiyat endeksinin ise katılım bankacılığı sektör karlılığı üzerinde yalnızca kısa dönemli bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

In this study, it is aimed to determine the factors affecting the return on assets and return on equity of the participation banking sector in Turkey. In this direction, the short-tern and long-term relationships of return on assets and return on equity of the Turkish participation banking sector between 10 variables of the sector, which are considered as internal factors, and 14 variables, which are considered as macroeconomic indicators, are investigated with the ARDL Boundary Test approach. According to the results obtained from the models established with internal factors, cash and cash equivalents, derivative financial assets, receivables from leasing transactions and total funds allocated have short-term and long-term effects on profitability and, borrowings, derivative financial liabilities and liabilities from lease transactions have short-term effect on profitability. On the other hand, the results obtained from the models established with macroeconomic indicators show that the Euro exchange rate has a short-term effect, gold prices has a long-term effect and USD exchange rate has both short-term and long-term effects on profitability. As for the macroeconomic variables related to production, it is determined that while gross domestic product growth has short-term effect on profitability, industrial production index affected profitability both in the short term and in the long term. It has been concluded that deposit interest rate, consumer loan interest rate, consumer price index and producer price index have only a short-term effect on the profitability of the participation banking sector.