Merâgî’nin Câmiu’l-Elhân’ında Fârâbî ve Merâgî’nin bazı algılarını değerlendirme

Abstract

Muallim-i Sânî Ebu Nasr-i Fârâbî ve Abdülkâdir-i Merâgî, hiç kuşkusuz mûsikî ilminin ve sanatının büyük simalarındandır. Her iki şahsiyetin ortak özelliklerinden birisi sadece erbâb-ı amel ya da eshab-ı nazar olmaması yani bu ilmin iki yönü olan nazarî ve amelî yönlerinde söz sahibi olmalarıdır. Fârâbî’nin mûsikînin ilim ve amelinde bu mükemmel bilgilerinden dolayı kaleme aldığı elMûsîka'l-kebîr’inde kapsamlı bir şekilde mûsikîye ait konuları inceleyip kendisinden önceki mûsikînin pratik ve teorik tartışmalarına son vermiştir. Bu nedenle Fârâbî’nin el-Mûsîka'l-kebîr’i mûsikîşinâslar tarafından oldukça ilgi görmüştür. Fârâbî sadece felsefe alanında değil, mûsikî ilminde de mihenk taşı sayılmış ve görüşleri mûsikî nazariyatçıları tarafından müracaat kaynağı olmuştur. Fârâbî ile aynı özellikleri taşıyan Merâgî de Câmiu’l-elân adlı eseri başta olmak üzere mûsikî sahasına sunduğu eserlerle bu ilmin zenginleşmesine ve ilerlemesine oldukça katkı sağlamıştır. Merâgî, Câmiu’l-elhân’ında ele aldığı kapsayıcı konuları son noktasına ulaştırmak için Fârâbî başta olmak üzere birçok nazariyatçının görüşlerine yer vermiştir. Bu makalede, Merâgî'nin Câmiu’l-elhân’ında Fârâbî'den yaptığı alıntılar ele alınarak incelenmiştir. Bu incelemelerin sonucunda Merâgî'nin, Fârâbî'den aktardığı görüşlere karşı iki tavır sergilediği tespit edilmiştir. Merâgî, bazı yerlerde ele aldığı konuları güçlendirmek amacıyla Fârâbî’nin sözlerini alıntılamış, bazı yerlerde de Fârâbî’nin görüşlerini aktardıktan sonra onun sözlerini açıklamıştır. Merâgî’nin söz konusu bu açıklamalarında bazen Fârâbî’yi olması gereken şekilde değerlendirmediği, dolayısıyla da onun sözlerini farklı yorumladığı sonucuna varılmıştır.

Farabi and Abd al-Qadir Maragi are undoubtedly great figures of music science and art. Common features of both personalities is that they are not only connoisseurs of deeds, they have theoretical and practical aspects of this science. In al-Musiqa al-kabir, which Farabi wrote because of his excellent knowledge in the science and practice of music, examined the subjects of music and ended practical and theoretical discussions before him. Farabi's al-Musiqa al-kabir attracted a lot of the musicians. Farabi has been considered a touchstone not only in the field of philosophy also in the science of music, and his views have been a source of reference by musical theorists. Abd al-Qadir Maragi, who has the same characteristics as Farabi, also contributed to the enrichment and progress of this science with the works of field of music, especially his work Jami al-alhan. Maragi included the views of many theoreticians, especially Farabi, in order to bring the comprehensive issues, he dealt with in his Jami al-alhan to their final point. In this article, the quotations Maragi made from Farabi in his Jâmi al-alhan were examined. As a result of these examinations, it has been determined that Maragi exhibited two attitudes against the views he conveyed from Farabi. In some places, Maragi quoted Farabi’s words in order to strengthen the subjects he discussed, and in some places, he explained Farabi's words after conveying his views. In these explanations of Maragi, it was concluded that sometimes he misunderstood Farabi and misinterpreted his words.