Türk mûsıkîsinde transpoze uygulamaları süpürde akort Kürdîlîhicazkâr makamı keman örneklemi

Abstract

Türk mûsıkîsi içerisinde birçok çalgısal ve sözel formları barındıran makamsal bir müziktir. Çalgısal formlarda yapılan uygulamalarda eserin icra edileceği ton, teknik ve estetik açıdan belirlenirken sözel formlarda yapılan uygulamalarda tonun belirlenmesi sözel formu seslendirecek kişinin ses özelliklerine göre belirlenmektedir. Bu yüzden Türk mûsıkîsi uygulamalarında transpoze ile sıklıkla karşılaşılır. Korolarda genelde dört ses diye tabir edilen Kız akordun tercih edildiği gözlemlenirken solo uygulamalarda Bolahenk (yerinden) akord, Süpürde akord (bir ses), Müstahsen akord (bir buçuk ses), Mansur (beş ses) akordlarının kullanıldığı görülmektedir. Bu araştırmada bu uygulamalardan bir tanesi olan Süpürde akord incelenmiştir. Makam olarak Kürdîlihicazkâr çalgı ise keman seçilmiştir. Keman ile Kürdîlihicazkâr makamı uygulamalarında karşılaşılan güçlükler incelenmiş ve çözüm önerileri sunulmuştur.

Turkish music is a thematic genre that includes many instrumental and vocal forms. While the tone in which the work will be performed is determined technically and aesthetically in instrumental forms, the tone is decided based on the vocal characteristics of the performer in vocal forms. For this reason, transposition is frequently employed in Turkish music practices. While ‘Kız’ tuning, generally referred to as four voices, is observed in group practices, the Süpürde chord (one voice), Müstahsen chord (one and a half voices), and Mansur (five voices) tunings are used in solo applications. This research examines the Süpürde chord, one of these tunings. Kürdilihicazkar was chosen as the maqam, and the violin was selected as the instrument. The difficulties encountered in practicing the Kürdilihicazkar maqam with the violin were examined, and solution suggestions were presented.